HET SCHILDEREN VAN IKONEN

Het maken van ikonen wordt wel vergeleken met het maken van een preek: zoals een preek voortkomt uit een verlangen naar waarheid en inzicht in de wijze waarop wij ons verhouden tot de werkelijkheid, zo is het ook de ikoonschilder te doen is de werkelijkheid in het hemelse licht (het 'ongeschapen' licht). Het maken van een ikoon kan dan ook gezien worden als een gewijde handeling. De ikoonschilder dient zich daar innerlijk op voor te bereiden. Dat kan op vele manieren gebeuren: bijvoorbeeld door inkeer, meditatie, gebed en ascese. De goede voorbereiding moet leiden tot opmerkzaamheid en toewijding. "Leg je met liefde toe op elk detail van de ikoon, alsof je voor de Heer zelf werkte; behoed je geest voor afleiding; en als je een kleur kiest, strek dan je geestelijke handen naar de Heer en vraag Hem om raad": zo heet het in een aanwijzing voor de ikoonschilder.

Zoals heel het evangelie gericht is op de toekomst, op wat mogelijk kan en ook zal gebeuren, zo zijn ook ikonen epifanieëen (verschijningen) van de goddelijke geest: zij stellen de heiligen present, en herinneren de beschouwers aan een werkelijkheid die hoger en diepen reikt dan de werkelijkheid die we waarnemen met onze zintuigen. Ikonen nodigen ons dan ook uit tot opmerkzaamheid.

De roeping en opdracht van de ikonenschilder is dus, om uitdrukking te geven aan de wijze waarop de eeuwigheid zich laat herkennen in het tijdelijke. Hoe dat kan of moet bedenkt de ikoonschilder niet zelf: want daartoe heeft hij zich verdiept in de traditie van het ikonen schilderen: een lange traditie, gebonden aan betrekkelijk strakke regels. De ikoonschilder vormt zo een intermediair tussen "de stroom van licht en lucht" die van goddelijke oorsprong is en de feitelijke geschiedenis waar we allen op onze eigen wijze een plaats in hebben. Als intermediair kan hij proberen om zichtbaar te maken hoe het heil, dat vaak onopgemerkt aanwezig is in deze wereld, oplichtte in de gestalte van de 'heiligen'.

Hoewel lang niet alle ikonen geschilderd zijn, gaat het in het atelier van KERKWINKEL KOINONIA om op hout geschilderde ikonen: zulke ikonen zijn het die bij ons zo ongeveer het alleenrecht hebben verworven om ikoon genoemd te worden. Van oudsher heeft men het proces, dat daarbij wordt gevolgd, gezien als een herhaling van de schepping, waarbij aan de dode materie opnieuw leven wordt ingeblazen - niet zozeer door de hand van de schilder, als wel door de goddelijke Geest, die deze hand leidt. De "techniek" is volstrekt ondergeschikt aan de symboliek: zoals de schepping een proces is geweest uit het duister naar het licht, zo wordt ook - bij het schilderen van ikonen - gewerkt vanuit het duister naar het licht.

U kunt op deze website het schildersatelier van KERKWINKEL KOINONIA bezoeken: aan de hand van afbeeldingen wordt beschreven, hoe een ikoon onder de hand van de schilder ontstaat. Om u een idee te geven van dit wordingsproces volgt hieronder een korte beschrijving van de verschillende stadia.

Naar de volgende pagina

Naar de inhoudsopgave

Reactie? Zend een E-mail

© Kerkwinkel Koinonia, 2011.