Elia de profeet,
Ikoon atelier Kerkwinkel Koinonia
De lezingen waren:
Koningen 19:9-15a
Marcus 9:2-9

Thema: "Op zoek naar God?"

Het verhaal over Elia vertelt ons hoe deze profeet op de vlucht is - om zich het leven te redden. Zó komt hij terecht, ver van de bewoonde wereld; en daar, in niemandsland, heeft hij een godservaring. Is de stilte - de eenzaamheid - de plaats waar God van zich laat horen? Kun je daarop rekenen?

Het verhaal is misschien wel bedoeld als een levensbeeld: een beeld van wat een mens kan overkomen, en wat er dan vervolgens kan gebeuren.

Stel: je bent een tijdlang vol overgave en toewijding bezig met een zaak. Je zet je daarvoor in, voor de volle 100%; en dan blijkt, op een dag, dat het allemaal tevergeefs was. Voor niets!

Misschien is het jou ook ooit overkomen. In je werk bijvoorbeeld: je werk, dat je ooit met zoveel ambities ter hand nam, en dat uitliep op een fiasco! Maar het kan ook gebeuren in een huwelijk: je huwelijk dat zo stralend begon, maar waar uiteindelijk niets van overbleef. Of misschien waren het je kinderen, waar je ooit zoveel in investeerde, die jou teleurstelden; die zich afkeerden van wat jou zo heilig was. Maar het kan ook een ziekte zijn, die roet in jouw eten gooide, en maakt dat alles zijn glans heeft verloren.

Zulke ervaringen kunnen maken, dat je jezelf op een dag terugvindt in de eenzaamheid, vertwijfeld, in een spelonk van duisternis. En dat je je afvraagt: waar heb ik dit aan verdiend? Wat heb ik verkeerd gedaan? Was ik te argeloos? Ben ik het slachtoffer geworden van mijn eigen kortzichtigheid? Of heb ik reden tot zelfbeklag? Was het overmacht? Valt er anderen iets te verwijten?
Zo kan het gebeuren dat een mens, net als Elia, uiteindelijk verzucht: voor mij hoeft het niet meer. Ik heb mijn uiterste best gedaan, maar ik geloof er niet meer in. Ik kan het niet meer opbrengen. Onder zulke condities valt er niet te leven.

Zo'n krisis is bijna altijd ook een geloofskrisis: omdat die je wereldbeeld aantast. Omdat je bestaan door zulke ervaringen elke grond lijkt te missen. Zo ook bij Elia: alles wat hij had gedaan kwam voort uit een heilige overtuiging; een zeker weten. En als zijn levenswerk mislukt, vraagt hij zich af:
- hoe zit de werkelijkheid in elkaar?
- waarom overkomt mij dit?
- waar is mijn God, mijn dragende kracht?

Maar het verhaal over Elia is daarmee niet ten einde verteld. Een belangrijk gegeven is, dat Elia zich er niet bij neerlegt. Hij komt in opstand. Beklaagt zich. Zijn beklag is een soort bidden. En al biddend ontstaat er zoiets als een dialoog: de dialoog van de verheldering. Eigenlijk is dat heel bijzonder:
dat hij zich niet neerlegt bij de feiten. Dat hij in opstand komt.

Het mysterie van het bidden is, dat er een proces op gang komt dat altijd anders verloopt dan je zou denken. En misschien is opstandigheid daarvoor wel een voorwaarde! En dan kan het gebeuren: dat je vraagt om dit of dat, en je krijgt waar je niet om gevraagd hebt. Dat je je beklaagt je over de uitzichtloosheid van je leven, en er openen zich nieuwe wegen. Elia beklaagt zich over wat hem is overkomen, en hij ontvangt zijn opdracht opnieuw, maar anders.

Veel van wat wij bidden noemen komt misschien wel voort uit opstandigheid en is in wezen: op zoek gaan naar God - wat dat dan ook moge betekenen.

Zoeken naar God is voor veel mensen een zoeken in zichzelf:
- het zoeken naar de grond van het bestaan; de dragende kracht
- een zoeken naar die openheid van geest, die nodig is om het leven te hervinden; naar bronnen van inspiratie, die ons in staat stellen om het leven weer op te pakken
- een zoeken ook naar een identiteit: een beeld van ons "zelf", waarmee we ons kunnen identificeren; een verhaal waarin we onszelf kunnen vinden, en waarin we de dingen die ons overkomen een plaats kunnen geven

Maar misschien is dit 'zoeken naar God in onszelf' ook wel kenmerkend voor onze cultuur. Omdat we niet meer, zoals Elia, vasthouden aan een concept van God als een werkelijkheid buiten ons. Een concept waar een dichter uit onze dagen over spreekt als hij schrijft:
"Er klinkt een roep
van heel ver
oneindig en dringend:
horen we die?
verstaan we die?

Martin Buber - de grote kenner van de Joodse mystiek - heeft ooit gezegd: als God "dood" is en wij niets meer van Hem vernemen, dan ligt dat niet aan ons. Denk vooral niet, dat het aan jou ligt, als je Gods STEM niet hoort. Als wij niet meer van God horen, dan heeft God besloten om maar eens een tijdlang niet van zich te laten horen. Het enige dat een mens dan overblijft is: aanvaarden, en wachten - tot Hij ons weer zal aanspreken. Deze waakzaamheid en oplettenddheid zijn - aldus Buber - de kenmerken van de grondhouding van de gelovige. Het is een grondhouding, die een zekerheid veronderstelt dat niet wij God creëren, maar dat God ons schept.

Wanneer onze levensweg lijkt dood te lopen, dan zit er niet veel anders op dan te wachten op verlossing en verlichting - die zeker komt voor hen die waakzaam zijn en leven uitverwachting. Wie waakzaam is doet niet zoveel: maar laat zich wèl bepalen door een stellig vertrouwen dat er vroeg of laat iets kan gebeuren, waardoor ons bestaan weer een ander aanzien krijgt. Misschien wel omdat er iemand in ons leven komt. Of omdat het lot een wending neemt. Of omdat er ineens een ander licht valt op jouw werkelijkheid.

Is dit 'de blijde boodschap'?

MARCUS

Marcus vertelt ons hoe Jezus zijn leerlingen eropuit stuurt:
niets meenemen voor onderweg - zo zegt hij hun. Je zult het zien: er wacht zegen! Natuurlijk niet altijd en overal - maar God bevestigt het vertrouwen dat mensen in Hem stellen. Dat is zijn boodschap, waarbij het niet gaat om een theologie; het is een boodschap, die ze moeten verifiëren - waarvan ze de waarheid moeten ervaren.

En door zó, in vol vertrouwen op pad te gaan zijn zij zèlf ook voorbeeldig en dragen ze ook uit wat de boodschap,waarvoor zij staan, is.

Er is geen licht
in de duisternis

tenzij ons hart
zich opent

en onze geest
wordt verlicht

AMEN.

DE LEZINGEN:

I Koningen 19: 9-15a

Toen richtte de HEER zich tot hem met de woorden: "Elia, wat doe je hier?" Elia antwoordde: "Ik heb me met volle overgave ingezet voor de HEER, de God van de hemelse machten, maar de Israëlieten hebben uw verbond met hen naast zich neergelegd, uw altaren verwoest en uw profeten gedood. Ik ben als enige overgebleven, en nu hebben ze het ook op mijn leven voorzien." "Kom naar buiten," zei de HEER, '"en treed hier op de berg voor mij aan." En daar kwam de HEER voorbij. Er ging een grote, krachtige windvlaag voor de HEER uit, die de bergen spleet en de rotsen aan stukken sloeg, maar de HEER bevond zich niet in die windvlaag. Na de windvlaag kwam er een aardbeving, maar de HEER bevond zich niet in die aardbeving. Na de aardbeving was er vuur, maar de HEER bevond zich niet in dat vuur. Na het vuur klonk het gefluister van een zachte bries. Toen Elia dat hoorde, sloeg hij zijn mantel voor zijn gezicht. Hij kwam naar buiten en ging in de opening van de grot staan, en daar klonk een stem die tot hem sprak: "Elia, wat doe je hier?" Elia antwoordde: "Ik heb me met volle overgave ingezet voor de HEER, de God van de hemelse machten, maar de Isralieten hebben uw verbond met hen naast zichneergelegd, uw altaren verwoest en uw profeten vermoord. Ik ben als enige overgebleven, en nu hebben ze het ook op mijn leven voorzien. De HEER zei tegen Elia: "Keer terug op uw schreden...

Marcus 9: 2-9

Daarop zond hij hen erop uit om het rijk van God te verkondigen en genezingen te verrichten. En hij vermaande hen: neemt niets mee voor onderweg: geen stok, geen reiszak, geen voedsel en geen geld. Niemand van u mag dubbele kleding hebben. Als ge een huis binnengaat, moet ge daar blijven en vandaar weer afreizen. Als men u ergens niet ontvangt, verlaat dan die stad en schudt het stof van uw voeten, als een getuigenis tegen hen. Toen gingen ze op weg en trokken van dorp tot dorp, terwijl ze overal de blijde boodschap verkondigden en genezingen verrichtten.

Terug naar het begin van deze pagina

Terug naar het begin van deze pagina

Reactie? Zend een E-mail

Terug naar de inhoudsopgave preken

Terug naar de INDEXPAGINA VAN DE WEBSITE

© A.E.J. Kaal, 2006.